Önümüzdeki yıllarda özellikle Türkiye’nin kıyı bölgelerinde artması beklenen, süper hücreli fırtınalara bağlı hortum olaylarının en büyük tetikleyicilerinden biri deniz yüzey sıcaklıklarının artışı olarak gösteriliyor.

Aşağıda 1979-2020 yılları arasında Akdeniz için yıllık ortalama deniz suyu sıcaklıklarının değişimi ortaya konmuştur.

Yapılan çalışmalar Türkiye’deki hortum gibi konvektif hadiselerin birçoğunun temel oluşum mekanizmasını süper hücreli fırtınalarla ilişkilendiriyor. Her ne kadar kıyı şeritlerindeki şiddetli hava olaylarının incelenmesinde rüzgâr profili, aşağı seviye sıcaklık ve nem profilleri, bulut dinamiği, yerle yukarı seviye arasındaki sıcaklık farkı gibi parametrelerin önemi yadsınamayacak da olsa; artış trendinde olan deniz suyu sıcaklıkları ekstrem olayların yaşanmasındaki ihtimali oldukça arttırıyor.

Biz de elimizdeki veriler kapsamında 1979 ve 2020 yılları arasın deniz suyu sıcaklıklarını incelediğimizde, genel artış trendindeki bu paternin özellikle 1996 sonrasında yüksek değerlerde seyrettiğini ortaya gözlemledik.

Bununla birlikte 2015-2020 aralığındaki son 6 yılı ise daha yakından incelediğimizde, genel olarak Akdeniz sularında her yıl iklim ortalamasının üstüne çıkan kademeli bir artış hakimiyeti gözlemliyoruz. Türkiye kıyıları ise bu artıştan payını alırken, her yıl 1 °C ve hatta üzerinde deniz suyu sıcaklıkları artışıyla birlikte en çok etkilenen ülkeler arasında bulunuyor.

Peki bu deniz suyu sıcaklıklarındaki artış, hortum ve benzeri konvektif aktivitelerin artışında neden önemli ?

Deniz suyu sıcaklıklarındaki artış, şiddetli hava olaylarındaki potansiyel oluşumu ve gelişimini tetiklemekle birlikte; küçük pertürbasyonlarının bile mevcut sayısal modellerde simülasyonu büyük ölçüde etkiliyor ve tahmin edilebilirlikteki önemi büyük. Akdeniz’de yoğun deniz yüzey akışları, özellikle yaz sonu ve sonbaharda yoğun yağışlara neden olduğunu görüyoruz. Bu parametredeki değişiklikler, yine Akdeniz’deki şiddetli konvektif hadiselere sebep olan süper hücre yoğunluğunu ve termodinamiğini etkilemesinin yanı sıra daha çoğunlukla yıkıcı sonuçlanıyor. Normal deniz yüzeyi sıcaklarına kıyasla, iklim değişikliği ve yapılan çalışmamızda son yıllardaki artışa dayandırılan pozitif deniz yüzeyi sıcaklıklığı anomalisi durumlarını kıyasladığımızda süper hücrenin yoğunluğunu doğrusal olmayan bir şekilde arttırdığı incelenmiştir.

Yapılan çalışmalarda, Türkiye’nin Avrupa hortum klimatolojisinde hortuma en yatkın bölgelerden biri olduğu belirtilmektedir. Bu yatkınlığın bir kısmı su hortumu olarak olarak açık denizde incelense de, iklim değişim senaryolarıyla birlikte artması beklenen iç kısımlarda da etkisini göstermektedir. Türkiye’de Akdeniz ve Ege kıyılarındaki hortumlar, ülkenin hortum klimatolojisini domine ettiği ve belirlediği görülmektedir. Akdeniz’le Ege’nin neredeyse benzer iklim özelliklerini göstermekte fakat hortum frekansı olarak daha düşüktür.

Bu sebeple biz de Türkiye’nin Akdeniz ve Ege kıyı şeridini deniz suyu sıcaklıkları artışını yakından inceledik. Ege sularında Akdeniz’e göre kısmen daha düşük deniz suyu sıcaklıkları gözlense de son yıllardaki artış burada da doğrulanmıştır.

Türkiye’nin Güney Kıyısı özelinde ise, yine artış doğrulanmıştır. Sonuç olarak veriler de gösteriyor ki, giderek artan deniz suyu sıcaklıkları bizi bekliyor.

Bunun sonucu olarak, kıyı şeritlerimizde doğal afet ihtimali artan konvektif hadiseler gerçekleşmeden önlemlerimizi alabilmenin ve olası hasarları minimuma indirebilmenin önemi büyük. Bunun tespiti için URClimate olarak şiddetli hava olaylarına sebebiyet verebilecek meteorolojik parametrelerin analiz edilmesini; yüksek çözünürlükte çıktılarımız sayesinde sunuyoruz.