Tasarımcısı olduğunuz yapı tamamlandığında, kullanıcılardan gelen şu yorumlar;

• Evet güzel mimari ama çok üşüdük,
• Yazın iyi de, hava biraz soğuduğunda gidilmez çok esiyor,
• O restaurantta oturmayalım, rüzgârdan ne yediğimizi anlamıyoruz…

Tasarımcı, insanların keyifle sosyalleşebileceği alanları kurgularken, yatırımcı da bu sayede ekonomik ve sürdürülebilir bir iş imkanını tesis etmeyi hedeflemektedir. Fakat iklime yönelik parametreleri yeteri kadar detaylı irdelemediğimiz de, her açıdan sürdürülebilirlik riske girecektir.

İmkânlarınıza ve isteklere göre planlamaya başladığınız yapı tasarımı için arazi incelemesi, alt yapı uygunluğu, topografik irdeleme ve ardından imar durumunu çıkarıp iklim şartlarına bakmak… Tasarımcı oluşturduğu planı, diğer ekipleri de projesine dahil ederek detaylandırmaya başlar. Eskizler, ön proje, kesin proje, uygulama projesi ve ortaya çıkan kesitler, planlar, görseller derken her disliplin gereklilikleri minumum standartlara göre değerlendirerek sürecin olgunlaşmasını sağlar. Alkazar tüm bu süreçte, mimari ekip ya da yüklenici tarafında tasarımın iklimle alakalı parametrelerinde karar verilirken sürece dahil olmaktadır. Bu içerikte değineceğimiz parametre ise rüzgâr ve onun tasarımdaki konfora yönelik rolüdür.

Rüzgârla ilgili en temel bilmemiz gereken hâkim rüzgâr yönlerinin neler olduğudur. Bu husus da meteoroloji ve iklim veri analiz ekibimizle dünyanın herhangi lokasyonu için bunu sizlere temin edebiliriz. Esasen bu veri, yapılacak tüm hesaplamaların ya da kabullerin temelini oluşturur. Bu veriyle mimari ekibin, yapının oryantasyonu konusunda düzenleme yapması kritik önem taşıyabilir. Neticede hâkim rüzgârın ana kiralama alanında oluşturacağı konforsuzluk, proje bitiminde herkesin moralini bozacaktır. İlk aşamada mimari grupla birlikte kaba kütle bazında;

• Çevre yapıları,
• Topografyayı,
• Tasarımı hâkim rüzgârlar için simüle ederek kritize etmek, konfor seviyesini belirler.

Hızlı karar verme ve araziden en fazla faydalanma gereksinimi bu noktada tasarım ekibi ve bizler için şartları zorlaştırsa da elimizde neyle karşılacağımıza dair verinin olması önemlidir. Böylece alan için duruma uygun yeni bir tasarım veya imkan varsa topyekün bir değişiklik de uygulanabilir. Hesaplanan verinin bilimsel güvenilirliği, sonuçların basit bir dille görselleştirilebiliyor olması simülasyonla gelen bir avantajıdır. Analiz çalışmaları için açık kaynak kodlu veya ticari paket programlardan faydalanılır. Günümüzde artık bu yazılımları bulutta çalıştırarak hizmet almak da mümkün hale gelmiştir. Fakat yazılım dünyasında kullanılan, “garbage in garbage out – GIGO” söylemi, bu noktada önemini göstermektedir. Tanımladığınız veriye göre alacağınız çıktılar konusunda yapı fiziği ve yazılımın çalışma prensipleri konusunda derinlemesine bilgi sahibi değilseniz zamanınız boşa gidebilir.

Alkazar çeşitli akış analiz yazılımları kullanarak hızlı ve güvenilir sonuçlar verecek şekilde tasarımları irdeler. Mimari grupla ya da yatırımcıyla ilk tasarımları kütle bazında hızlıca irdeleyerek yaya seviyesinde rüzgârın konforu nasıl etkilediği yorumlanır. Özellikle şehirlerdeki nüfus yoğunluğunun giderek artması, dar alanlarda yüksek katlı yapılaşmanın da sebebidir. Bizlerin de son dönemde en çok karşılaştığı rüzgâra bağlı konforsuzluk oluşumları yüksek katlı yapıların giriş alanlarında yer alan mahallerdedir. Yapının yüksekliğinin artması basınç zonlarını büyütmekte ve dış alanda rüzgâr kaynaklı hava hızını düşük mertebede hissederken, yapıların arasından geçerken bu hızın arttığını hissederiz. Hedefimiz ise bunu henüz tasarım aşamasında, fikirden sadece bir adım sonra, somutlaştırarak tasarıma öngörülen noktaya taşımaktır.

Yukarıdaki iki görsel için farklı olan tek şey bir yapının yüksekliğinin artmasıdır. Örneğin amacı iki görsel arasında sadece yapı yüksekliğinin değişimiyle gelişen rüzgâr şiddetindeki artıştır. Binaların etrafındaki kırmızı alanların büyümesi, konfor kaybının oluştuğunu gösterir. Projelerde tüm bu renk dağılımları, rüzgâr hız parametresiyle yorumlanır. Örneğin bir akşam yemeğinde masadaki peçete uçmadan keyifle oturmak istiyorsanız, hızın da 2.5 m/s’den fazla olmaması önemli olacaktır.

Farklı yapı tipleri, gereksinimler, tasarımcının zihin dünyasının standardın dışında bir çıktısı; tüm bunların günümüzde imkânlar varken irdelenmesi daha konforlu ve hatta bazen de güvenli kullanım alanlarının oluşmasını sağlar. Rüzgâr açısından konfora yönelik kritik çıktılar oluşturabilecek temel tasarım yaklaşımları ve bunların analizleri neticesinde ne tür konfor kayıplarının oluşabileceği görsellerle belirtilmiştir. Bu örnekleri birlikte türetme ya da çok daha farklılarını denemek amacıyla sizlerle bu yazıyı paylaşıyoruz. Böylece tasarımınız için kritize ettiğiniz konuların arasına rüzgârı da bilimsel temelle dahil ederek, yapı bittiğinde olacakları, ilk aşamada kurgulayabiliriz. Gelecek yazımızda aşağıdaki görsellerin etrafında oluşan hava hareketlerini sunacağız.